Rysowanie i zabawy plastyczne a rozwój dziecka

Zabawy plastyczne i rysunkowe to jedne z najważniejszych aktywności wspierających wszechstronny rozwój dziecka. Choć często postrzegane są jako zwykła zabawa, albo wypełnianie nudy, w rzeczywistości wpływają na wiele ważnych obszarów rozwojowych – od motoryki, przez procesy poznawcze, po emocje i kompetencje społeczne. Regularne działania artystyczne pozwalają dzieciom odkrywać świat, poznawać siebie i rozwijać umiejętności, które mają znaczenie zarówno w okresie przedszkolnym, jak i w późniejszych latach edukacji.

Rozwój motoryczny

Podczas rysowania, malowania, lepienia czy wycinania dziecko doskonali motorykę małą. Ćwiczy precyzyjne ruchy dłoni i palców, siłę nacisku, koordynację ręka–oko oraz kontrolę nad narzędziami (kredką, pędzlem, nożyczkami). To umiejętności niezbędne nie tylko do tworzenia sztuki, lecz także do pisania, zapinania guzików, wiązania sznurowadeł czy samodzielnego jedzenia.

Rozwój poznawczy

Zabawy plastyczne pobudzają ciekawość świata oraz uczą dzieci logicznego myślenia. Podczas tworzenia muszą planować, szacować, wybierać materiały i przewidywać efekty swoich działań. Eksperymentują z kolorami, kształtami i fakturami, a także uczą się sekwencji (np. najpierw szkic, potem kolor). W naturalny sposób zdobywają wiedzę o właściwościach materiałów, zjawiskach przyrodniczych czy podstawowych pojęciach matematycznych, takich jak wielkości, proporcje czy symetria.

Rozwój emocjonalny

Twórczość plastyczna jest znakomitym narzędziem wyrażania emocji. Dzieci często nie potrafią jeszcze werbalizować swoich uczuć, ale mogą pokazać je w rysunku lub malunku. Dzięki temu:

• uczą się rozpoznawać i oswajać emocje,

• redukują stres,

• budują poczucie sprawczości i pewności siebie,

• mają przestrzeń do wyrażenia fantazji i wewnętrznych przeżyć.

Ponadto prace plastyczne są świetnym punktem wyjścia do rozmowy z dzieckiem – o tym, co czuje, co je cieszy lub niepokoi.

Rozwój społeczny

Zabawy w większej grupie również niosą wiele korzyści. Podczas wspólnego tworzenia dzieci:

• uczą się współpracy i dzielenia materiałami,

• inspirują się nawzajem,

• rozwijają komunikację i negocjacje (np. podczas tworzenia wspólnego plakatu),

• budują relacje z innymi osobami.

Tworzenie prac plastycznych w grupie pozwala dzieciom doświadczyć, że każde dzieło jest wyjątkowe i warto docenić różnorodność.

Przykłady ciekawych i rozwijających zabaw rysunkowych i plastycznych

1. Rysowanie palcami (finger painting)

Doskonała zabawa sensoryczna, która rozwija kreatywność i motorykę małą. Dziecko może malować całymi dłońmi, palcami lub odbijać ślady dłoni. To świetny sposób na eksplorację kolorów i struktur.

2. Rysunek swobodny – „Co widzi twoja wyobraźnia?”

Bez narzuconego tematu. Pozwala dziecku wyrazić swoje emocje, pomysły i aktualne zainteresowania. Rodzic może delikatnie zadawać pytania, ale nie ingeruje w wizję dziecka.

3. „Dokończ rysunek”

Dorosły rysuje prosty kształt (kropkę, linię, koło), a dziecko ma za zadanie stworzyć z niego obrazek. Zabawa rozwija wyobraźnię, kreatywność i myślenie abstrakcyjne.

4. Malowanie na dużych formatach

Zamiast małej kartki – duży brystol lub papier pakowy na podłodze czy ścianie. Pozwala dziecku na naturalne, szerokie ruchy i sprzyja rozwojowi motoryki dużej.

5. Collage z materiałów recyklingowych

Tworzenie obrazków z papieru, tkanin, nakrętek, sznurków, gazet. Zabawa rozwija wyobraźnię, planowanie oraz świadomość ekologiczną.

6. Rysowanie w rytm muzyki

Dziecko rysuje, jak „czuje” muzykę – delikatne linie przy spokojnych dźwiękach, dynamiczne przy szybkiej melodii. Wspiera rozwój emocjonalny, słuchowy i ekspresję artystyczną.

7. Zabawy z plasteliną lub masą solną

Lepienie postaci, zwierzątek czy elementów wymyślonego świata wzmacnia sprawność dłoni i rozwija zdolności przestrzenne.

8. Tworzenie komiksów

Dzieci mogą rysować krótkie historyjki obrazkowe. To świetne ćwiczenie narracyjne — łączy kreatywność, rysunek i umiejętność opowiadania.

9. Malowanie naturalnymi narzędziami

Gałązki, liście, patyki, gąbki. To świetny sposób na odkrywanie nowych efektów i faktur.

10. Zabawy tematyczne – „Mój wymarzony dom”, „Kosmiczna podróż”, „Podwodny świat”

Tematy przewodnie pozwalają łączyć wiedzę z różnych dziedzin (geografia, biologia, przestrzeń kosmiczna) z kreatywnością.

Rysowanie i zabawy plastyczne to nie tylko forma spędzania czasu, ale potężne narzędzie rozwojowe. Pozwalają dzieciom eksplorować świat, rozwijać umiejętności motoryczne, poznawcze i emocjonalne, a także budować relacje społeczne. Regularna twórczość daje przestrzeń na wyrażanie siebie, wzmacnia pewność siebie i kształtuje kreatywność, która jest kluczowa w dorosłym życiu.

 

Patriotyzm to coś więcej niż machanie flagą czy śpiewanie hymnu, ale na pewno też coś o wiele więcej niż „sprzątanie po swoim psie”. To ciepłe uczucie, które sprawia, że jesteśmy dumni z miejsca, z którego pochodzimy, i chcemy o nie dbać.

Patriotyzm, rozumiany jako miłość i szacunek do ojczyzny, odgrywa ważną rolę w procesie wychowania młodego pokolenia. Kształtowanie postaw patriotycznych sprzyja budowaniu tożsamości narodowej, wzmacnia poczucie wspólnoty oraz uczy odpowiedzialności za dobro wspólne. W wychowaniu odgrywa on ogromną rolę – pomaga dzieciom zrozumieć, kim są, skąd się wywodzą i dlaczego warto troszczyć się o innych.

Dzieci wychowywane w duchu patriotyzmu uczą się szacunku do historii, tradycji i kultury swojego kraju. Poznają dorobek przodków, a także rozwijają dumę z przynależności do swojej ojczyzny. Dzięki temu łatwiej im zrozumieć znaczenie wartości takich jak wolność, solidarność czy sprawiedliwość. Ucząc się historii i tradycji, młodzi ludzie odkrywają, że patriotyzm to nie tylko przeszłość, ale też codzienne wybory – uczciwość, pomoc słabszym, dbałość o środowisko czy zaangażowanie w życie społeczności, odpowiedzialności za słowa i czyny.

Dzięki takim postawom patriotyzm staje się żywy – nie zamyka w książkach, ale inspiruje do działania. Bo kochać ojczyznę to po prostu chcieć, by była lepszym miejscem dla wszystkich.

Współczesny patriotyzm nie ogranicza się do symboli czy obchodów świąt narodowych, ale w dniu, takim jak dziś, warto wywiesić flagę i wziąć udział razem z innymi  w lokalnych obchodach.

Starsze dziecko po narodzinach rodzeństwa – jak reagować, gdy pojawia się bunt?

Pojawienie się nowego członka rodziny to duża zmiana. Starsze dziecko, które przez lata miało rodziców tylko dla siebie, może poczuć się odrzucone, nieważne lub zazdrosne. Często wtedy pojawiają się zachowania opozycyjne: bunt, krzyk, złośliwe komentarze, odmowa współpracy czy demonstracyjne „nie”.

To naturalna reakcja emocjonalna – dziecko nie jest niegrzeczne, ono po prostu próbuje odnaleźć swoje miejsce w nowej sytuacji.

1. Zrozum emocje dziecka

Zamiast reagować karą lub złością, spróbuj nazwać emocje dziecka i pokazać, że są dla Ciebie zrozumiałe.

To pomaga mu poczuć się zauważonym i mniej samotnym w swoich uczuciach.

Przykład dialogu:

„Nienawidzę tej małej, przez nią nigdy nie masz dla mnie czasu!”

„Słyszę, że jesteś bardzo zły. Naprawdę trudno ci, odkąd pojawiła się siostra, bo chcesz, żebym miała też czas tylko dla ciebie. Rozumiem to.”

2. Daj przestrzeń na złość, ale ucz wyrażania jej w bezpieczny sposób

Dziecko ma prawo czuć złość – ważne, żeby wiedziało, jak może ją wyrażać, nie krzywdząc innych.

Przykład dialogu:

„Nie chcę, żeby ta dzidzia tu mieszkała!”

„Nie możesz krzyczeć na nią ani jej bić, ale możesz mi powiedzieć, co cię tak denerwuje. Chcesz narysować, jak się teraz czujesz?”

3. Wzmocnij poczucie ważności starszego dziecka

Starsze dziecko potrzebuje usłyszeć, że nadal jest kochane i wyjątkowe – nie tylko wtedy, gdy pomaga.

Przykład dialogu:

„Kiedy trzymasz siostrzyczkę za rączkę, widzę, jaki jesteś troskliwy. Ale pamiętaj – nawet jeśli dziś nie chcesz pomagać, nadal jesteś dla mnie bardzo ważny.”

4. Znajdź „czas tylko dla nas”

Choć to trudne przy niemowlęciu, warto codziennie wygospodarować choć 10–15 minut tylko dla starszego dziecka.

Niech samo wybierze, co chce robić – gra w planszówkę, rozmowa, spacer.

Przykład:

„Znowu bawisz się tylko z nią!”

„Masz rację, dziś byłam długo z dzidziusiem. Chodź, jak tylko zaśnie, robimy nasz wieczór z puzzlami – tylko my dwoje.”

5. Nie porównuj i nie moralizuj

Unikaj zdań w stylu:

„Jesteś starszy, więc powinieneś wiedzieć lepiej.”

„Zobacz, jaki maluch jest grzeczny, a ty ciągle się złościsz.”

Zamiast tego skup się na zrozumieniu i wsparciu, nie na ocenie.

Przykład:

„Widzę, że trudno ci wytrzymać, kiedy ona płacze. To męczące, prawda? Chodź, zrobimy sobie chwilę ciszy w twoim pokoju.”

6. Zachowaj jasne granice

Empatia nie oznacza przyzwolenia na wszystko.

Jeśli dziecko zachowuje się agresywnie, spokojnie i konsekwentnie pokaż, że takie zachowanie jest niedopuszczalne – ale nie oznacza odrzucenia.

Przykład dialogu:

(krzyczy na młodszą siostrę)

„Nie pozwolę, żebyś na nią krzyczała. Widzę, że jesteś zła, więc pomożemy ci się uspokoić. Chodź, pooddychajmy razem, a potem pogadamy.”

7. Włączaj dziecko w opiekę, ale bez presji

Dobrze jest dawać dziecku proste zadania, które budują więź, ale nie obciążają odpowiedzialnością dorosłego.

Przykłady zdań:

„Chcesz wybrać dla siostry body – to różowe czy w misie?”

„Możesz potrzymać butelkę, jeśli masz ochotę. Ale jeśli nie chcesz, to w porządku.”

8. Cierpliwość i czas – klucz do sukcesu

Proces akceptacji młodszego rodzeństwa może trwać nawet kilka miesięcy.

Złość i sprzeciw stopniowo ustąpią, jeśli dziecko będzie czuło, że jego emocje są rozumiane, a relacja z rodzicami wciąż jest silna i bezpieczna.

Najważniejsze przesłanie:

Starsze dziecko nie potrzebuje, żeby je „naprawić”. Potrzebuje, żeby ktoś je zrozumiał, wysłuchał i dał mu pewność, że nadal jest kochane tak samo jak wcześniej.

 

 

W dzisiejszych czasach Internet jest nieodłączną częścią życia naszych dzieci. To ogromne źródło wiedzy, rozrywki i kontaktu z rówieśnikami. Niestety, niesie on również wiele zagrożeń, na które dzieci i młodzież są szczególnie narażone.

Zagrożenia, z którymi mogą spotkać się dzieci w Internecie:

• Cyberprzemoc – wyśmiewanie, obrażanie, rozpowszechnianie zdjęć lub filmów bez zgody.

• Niebezpieczne kontakty – rozmowy z nieznajomymi, którzy mogą podszywać się pod rówieśników.

• Udostępnianie danych osobowych – imienia, adresu, numeru telefonu, zdjęć z domu lub szkoły.

• Nieodpowiednie treści – przemoc, wulgaryzmy, treści pornograficzne lub nawołujące do nienawiści.

• Uzależnienie od Internetu – nadmierne korzystanie z gier, mediów społecznościowych i komunikatorów.

• Fake newsy i manipulacja informacją – dzieci często nie potrafią odróżnić prawdy od fałszu w sieci.

Jak chronić dziecko w Internecie:

1. Rozmawiaj z dzieckiem o Internecie.

Zainteresuj się tym, z jakich stron i aplikacji korzysta, co ogląda i z kim rozmawia.

2. Ustal wspólne zasady korzystania z urządzeń.

Określ czas spędzany online, szczególnie przed snem. Warto, by najmłodsze dzieci korzystały z sieci w obecności dorosłych.

3. Zadbaj o prywatność dziecka.

Wytłumacz, że nie wolno podawać w Internecie swojego nazwiska, adresu, szkoły ani wysyłać zdjęć nieznajomym.

4. Zainstaluj programy ochronne i filtry rodzinne.

Pomagają one blokować nieodpowiednie treści i monitorować aktywność online.

5. Ucz dziecko reagowania na niepokojące sytuacje.

Powiedz, że zawsze może przyjść do Ciebie, gdy ktoś zachowuje się wobec niego źle w sieci lub prosi o coś dziwnego.

6. Bądź dobrym przykładem.

Pokaż, że można mądrze korzystać z Internetu – bez hejtu, z szacunkiem i rozwagą.

7. Rozwijaj krytyczne myślenie.

Zachęcaj dziecko, by zastanawiało się, czy dana informacja jest prawdziwa i kto ją opublikował.

8. Ustal zasady korzystania z mediów społecznościowych.

Dzieci poniżej 13 roku życia nie powinny mieć kont na platformach takich jak Facebook, Instagram czy TikTok bez wiedzy i zgody rodziców.

Gdzie szukać pomocy i informacji:

116 111 – Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży

https://www.saferinternet.pl – porady, materiały edukacyjne i aktualności

https://www.dyzurnet.pl – zgłaszanie nielegalnych lub szkodliwych treści

Warto pamiętać, że bezpieczeństwo w sieci zaczyna się w domu – od rozmowy, zaufania i wspólnego zainteresowania światem dziecka. Razem możemy sprawić, że Internet będzie dla naszych uczniów miejscem rozwoju, nauki i inspiracji, a nie zagrożeniem.

 

 

Pozytywna komunikacja między rodzicem a dzieckiem

Pozytywna komunikacja jest podstawą zdrowej relacji rodzinnej. Polega na wyrażaniu uczuć i oczekiwań w sposób spokojny, życzliwy i zrozumiały dla dziecka. Zamiast krytyki czy krzyku warto stosować język, który wspiera, motywuje i daje poczucie bezpieczeństwa. Dzięki temu dziecko uczy się, że jego emocje są ważne i akceptowane, a jednocześnie poznaje właściwe sposoby radzenia sobie z trudnościami.

Rodzic, stosując komunikaty pełne empatii, pokazuje dziecku szacunek i buduje jego pewność siebie. Pozytywna komunikacja wzmacnia więź, ułatwia rozwiązywanie konfliktów i wspiera rozwój emocjonalny.

Zamiast krytyki:

Nie mów: „Znowu to źle zrobiłeś!" Powiedz: „Widzę, że się starałeś. Spróbujmy razem jeszcze raz."

Zamiast krzyku:

Nie mów: „Przestań natychmiast krzyczeć!" Powiedz: „Rozumiem, że jesteś zdenerwowany. Powiedz mi spokojnie, co się stało."

Zamiast zniecierpliwienia:

Nie mów: „Ile razy mam ci powtarzać?" Powiedz: „Spróbujmy poszukać innego sposobu, może będzie łatwiej."

Zamiast porównywania:

Nie mów: „Twoja siostra robi to lepiej niż ty." Powiedz: „Każdy uczy się w swoim tempie. Wierzę, że tobie też się uda."

Zamiast rozkazów:

Nie mów: „Natychmiast posprzątaj zabawki!" Powiedz: „Widzę, że świetnie się bawiłeś. Teraz czas na sprzątanie – zrobimy to razem?"

Poniżej jeszcze kilka przykładów zamiany krytycznych i raniących zwrotów na pozytywne i budujące relacje z dzieckiem (wybierajmy oczywiście zwroty oznaczone strzałką).

Cicho bądź! Nie drzyj się!
➡ Proszę cię mów ciszej.

Czy ty zawsze musisz robić taki bajzel!?
➡ Widzę, że było tu sporo dobrej zabawy ale teraz pora już posprzątać.

Czego znowu nie umiesz?
➡ Cieszę się, że umiesz poprosić o pomoc.

Ile razy można ci to tłumaczyć?
➡ Może spróbuję inaczej, pomyślę nad jakąś inną metodą.

Możesz mi dać święty spokój?
➡ Potrzebuję chwilę być sama.

A ty znowu w ryk! Przestań ryczeć!
➡ Rozumiem, że ci przykro. Spróbujmy jakoś temu zaradzić.

Znów zapomniałeś! Czy ty masz sklerozę? Czy mógłbyś chociaż raz coś zapamiętać?
➡ Każdemu zdarza się zapomnieć. Opowiedzieć ci jak można lepiej zapamiętywać?

No, wreszcie ci się coś udało.
➡ Jestem z ciebie dumna. Dajesz mi dużo powodów do radości.

Myślenie nie boli.
➡ Wiem, że potrafisz. Czasem trzeba trochę dłużej pomyśleć albo spróbować innej metody.

No chodźże wreszcie! No zróbże wreszcie! No! Ruchy! Ruchy!
➡ Widzę, że potrzebujesz więcej czasu. Rozumiem.

Takie zwroty nie tylko łagodzą napięcie, ale też uczą dziecko szacunku, empatii i odpowiedzialności.

 

Przed zbliżającymi się Świętami warto porozmawiać na temat pozytywnej komunikacji, przyjaznego i wspierającego zwracania się do innych osób, okazywania sobie wzajemnego szacunku. Warto także zastanowić się, w jaki sposób zastępować agresywne i wrogie komunikaty pozytywnymi, wspierającymi i podtrzymującymi relacje.

Używanie komunikatów agresywnych prowiduje narastanie zachowań agresywnych, zrywanie relacji, krzywdzenie atakowanych osób – obniżanie ich samooceny, stwarzanie poczucia wykluczenia. Używanie komunikatów pozytywnych sprzyja podtrzymywaniu relacji, nawiązywaniu przyjaźni, poprawie atmosfery w rodzinie i grupie, sprzyja podejmowaniu współpracy.

Przykładowe pozytywne i wspierające komunikaty:

·         Dziękuję

·         Lubię z tobą pracować

·         Jak mogę ci pomóc?

·         Lubię cię

·         Możesz na mnie liczyć

·         Przepraszam

·         Co mogę dla ciebie zrobić?

·         Zróbmy to razem

·         Dobrze że jesteś

·         Świetnie ci to wyszło

·         Lubię bawić się z tobą

·         Tak trzymaj!

·         Bez ciebie by się nam nie udało

·         Wiem, że mogą na ciebie liczyć

Przykłady zamiany agresywnych komunikatów na pozytywne:

Zamiast: Nie zachowuj się jak idiota - Powiedz: Złości mnie, kiedy żartujesz w ten sposób

Zamiast: Nie traktuj mnie jak głupka - Powiedz: Denerwuje mnie sposób, w jaki mnie traktujesz

Zamiast: Przestań mi w końcu przerywać! - Powiedz: Przeszkadza mi, że nie mogę dojść do słowa

Zamiast: Zaraz ci przy…walę!!! - Powiedz: Jestem tak wściekły, że z trudem panuję nad sobą

Zamiast: Wynoś się!!! Nie chcę cię widzieć!  - Powiedz: Jestem strasznie zdenerwowany. Porozmawiamy, kiedy się uspokoję

Zamiast: Daj mi święty spokój! - Powiedz: Potrzebuję pobyć sama

Zamiast: Nie drzyj się!!! - Powiedz: Proszę mów ciszej

 

Aby umieć doceniać innych, trzeba czasem nauczyć się najpierw doceniać siebie. Warto nauczyć się myśleć w sposób pozytywny o sobie samym, dlatego:

Zamiast: Nie potrafię tego zrobić – Pomyśl: Potrzebuję na to więcej czasu

Zamiast: Nigdy mi się nic nie udaje – Pomyśl: Tym razem popełniłem błąd

Zamiast: Powinienem się bardziej postarać – Pomyśl: Nie da się lepiej w tych warunkach

Zamiast: Miałem wtedy szczęście – Pomyśl: Włożyłem w to dużo pracy i opłaciło się

Zamiast: Nigdy nie byłem szczęśliwy – Pomyśl: Jestem teraz w złym nastroju

Zamiast: Jestem głupi, nie rozumiem tego – Pomyśl: Nie mam wystarczających informacji

Zamiast: To wyłącznie moja wina – Pomyśl: Nie udało mi się z wielu powodów

 

25 listopada - Dzień Pluszowego Misia

Każdy takiego miał, a w każdym razie powinien mieć. Dlaczego to jest jedna z najpopularniejszych zabawek mimo zmieniających się mód? Być może częściowo odpowiada na to przeprowadzony w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku eksperyment Harrego Harlowa. Zaproponował on pozbawionym matek małpiątkom dwie kukły: jedną zrobioną z drutu i wyposażoną w butelkę z mlekiem i i drugą - bez butelki, ale za to wyścieloną pluszową tkaniną. Okazało się, że małpki praktycznie cały czas spędzały tuląc się do pluszowej "mamy", a jedynie na krótko podchodziły do kukły z drutu, aby zaspokoić głód, po czym natychmiast wracały do tej, która zapewniała doznania ciepła i miękkości. Najczęstszą interpretacją wyniku tego eksperymentu jest stwierdzenie, że zaspokojenie potrzeby dotyku, bliskości i bezpieczeństwa jest równie ważna, jeśli nie ważniejsza, jak zaspokajanie głodu. Można to uogólnić, że potrzeby emocjonalne nie są mniej ważne niż potrzeby materialne.