To jak wiele jesteśmy się w stanie nauczyć zależy m. in. od naszych indywidualnych zdolności i predyspozycji. Jednak każdy – nawet posiadający wysokie zdolności uczenia się – doświadcza rzadziej lub częściej trudności w przyswajaniu wiedzy. Może to wynikać z zaistnienia różnych blokad w uczeniu się. Do takich blokad mogą należeć np.:
- presja czasu
- stres
- wewnętrzne czynniki rozpraszające uwagę
- zła atmosfera
- nieodpowiednia metoda uczenia się
- czy wreszcie po prostu znudzenie

Presja czasu ma często charakter „błędnego koła”, ponieważ połowę i tak zbyt krótkiego czasu zajmują uczącemu się myśli, że... w tak krótkim czasie nie zdąży się niczego nauczyć, a przez to czasu tego ma on jeszcze mniej.
Jeśli ktoś uczy się w pośpiechu dużych partii materiału nie mają one możliwości zakodować się w pamięci trwałej, na co potrzeba za każdym razem ok. 20 minut. Nie ma też czasu na zapewniające utrwalenie materiału powtórki. Presja czasu to także strach, że nie zdążymy, a strach ten wywołuje stres.
Środkiem zaradczym na uniknięcie presji czasu w nauce jest – powtarzana uczniom do znudzenia a i tak najczęściej lekceważona – zasada systematycznej nauki. Uczyć należy się na bieżąco, niewielkimi partiami. Każdą partię materiału należy powtórzyć, albo przynajmniej jej najważniejsze elementy, po czym należy zastosować min. 20-to minutową przerwę, którą najlepiej poświęcić na relaks, albo nawet na krótką drzemkę.
Nie należy także zabierać się do nauki dużej partii materiału, jeśli wiemy, że za niedługo musimy zrobić coś innego. W takiej sytuacji partię materiału musimy dostosować do czasu, jaki mamy na jego opanowanie.

Stres jest reakcją organizmu na sytuację zagrożenia, która przygotowuje nas do ucieczki lub walki. Zablokowanie tej reakcji np. przez czynniki społeczne (uczeń nie może uciec z klasy przed sprawdzianem, ani nie może w sposób agresywny dać upustu wzbierającej złości) może spowodować przejście stresu w stan chroniczny, co z kolei może prowadzić do – poważnych nie raz – problemów zdrowotnych.
Stres związany z samym poddaniem się sprawdzeniu wiadomości może mieć charakter wręcz mobilizujący – pod warunkiem, że poziom takiego stresu nie jest zbyt wysoki. Osoby bardzo ambitne, albo od których wymaga się więcej niż są w stanie wykonać oraz takie które już wielokrotnie doznawały porażek, zazwyczaj doświadczają stresu, którego poziom dezorganizuje możliwość skutecznego opanowania materiału. Także już w sytuacji samego sprawdzianu osoby takie nie będą w stanie wykorzystać wszystkich wiadomości zdobytych w trakcie nauki.
Przyczyną stresu mogą także być przeżyte traumatyczne doświadczenia, sytuacja domowa lub związana ze środowiskiem rówieśniczym czy nawet stan zdrowia.
Jedynym naprawdę skutecznym sposobem poradzenia sobie ze stresem jest... usunięcie jego przyczyny. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że stres związany wyłącznie z sytuacją uczenia się wynika najczęściej z presji czasu, o czy napisano powyżej. Ze stresem wynikającym z innych przyczyn będzie prawdopodobnie bardzo trudno poradzić sobie samodzielnie. Należy mu w takiej sytuacji zapewnić możliwość skorzystania ze skutecznej pomocy osób dorosłych.
Ponieważ jednak całkowite wyeliminowanie czynników stresujących z życia jest praktycznie niemożliwe, należy starać się obniżać poziom towarzyszącego nam stresu. Jak wspomniano stres to reakcja organizmu przygotowująca do ucieczki lub walki, a więc można dać jej upust podejmując wysiłek fizyczny.
Innym sposobem redukcji stresu jest stosowanie technik relaksacyjnych. Stres powoduje m. in. wzrost napięcia mięśni i przyspieszenie oddechu. Nauka kontrolowanego rozluźniania mięśni i ćwiczenia oddechowe powoduje na zasadzie biofeedbacku redukcję napięcia psychicznego.

Wewnętrznymi czynnikami rozpraszającymi uwagę mogą być przeżywane aktualne zmartwienia, konflikty, konkurencyjne aktywności, nawał obowiązków, niska samoocena, podjęcie się zbyt trudnego zadania i wiele innych. Z tymi problemami także często trudno poradzić sobie samodzielnie. Bardzo ważne jest mieć wówczas oparcie w osobach najbliższych. Warto także zapoznać się z różnorodnymi sposobami rozwiązywania konfliktów czy umiejętności organizowania sobie czasu. Ważny jest także stały rytm pracy, właściwe rozplanowanie całego dnia, wyznaczenie sobie stałych godzin na naukę.

O złej atmosferze, która nie sprzyja skutecznemu uczeniu się, mogą decydować zarówno ludzie będący przyczynami np. konfliktów albo przerw w pracy jaki i zła organizacja pracy czy zbyt duża liczba czynników rozpraszających. Niezaplanowane przerwy spowodowane przez inne osoby albo przez konieczność szukania źle przygotowanych materiałów przerywają proces przyswajania wiedzy, a czynniki rozpraszające (dźwięki, zapachy itp.) angażują uwagę oraz zbyt dużą liczbę komórek mózgu zaburzając skuteczność procesu uczenia się.
Podstawą jest zadbanie o spokój i porządek w miejscu pracy. Pomocne może być wydzielenie specjalnego miejsca wyłącznie do nauk z dala od ciągle kręcących się ludzi, odseparowanego od dobiegających hałasów, zapachów i innych bodźców. Ważne jest także odpowiednie wietrzenie pomieszczenia oraz temperatura w nim panująca. Bodźce zakłócające uczenie się mogą pochodzić także z wnętrza organizmu – źle się uczyć będąc np. głodnym albo przejedzonym.
Utrzymanie odpowiedniego porządku w miejscu pracy pomaga zarówno wyeliminować wizualne bodźce rozpraszające jak i pozwala zaoszczędzić czas na szukanie potrzebnych materiałów.

W doborze odpowiedniej metody uczenia się pomocne może byś rozpoznanie własnego dominującego stylu uczenia się, o którym była mowa w poprzedniej części. Konieczne jest pamiętanie o odpowiednim rozłożeniu w czasie materiału do nauki, stosowanie odpowiednie rozłożonych, minimum 20-minutowych przerw, zachowanie aktywności fizycznej.
Do podniesienia skuteczności zapamiętywania można stosować różnorodne mnemotechniki taki jak „haki pamięciowe” , technika „loci”, „łańcuchowa metoda skojarzeń”, wizualizacje itp. Opisy tych technik można znaleźć np. w Internecie. Ważne jest także trenowanie swojej pamięci oraz zadbanie o odpowiednią dietę bogatą w witaminy, wielonasycone kwasy tłuszczowe, minerały (jod, wapń, potas, magnez), aminokwasy (zwłaszcza tryptofan, który jest odpowiedzialny m.in. za produkcję serotoniny), picie odpowiednie ilości płynów (najlepiej wody) oraz unikanie substancji szkodliwych – używek, napojów energetyzujących nie wspominając o środkach psychoaktywnych czy alkoholu.

Do czynienia ze znudzeniem możemy mieć zarówno wówczas, kiedy materiał do nauki jest dla ucznia zbyt łatwy jak i wtedy jeśli jest on zbyt trudny. Zbyt łatwy materiał powoduje lekceważenie konieczności przygotowania się, tendencję do odkładania nauki na później, doprowadzenie do spadku motywacji. Zbyt trudne treści wywołują nastawienie „I tak nie dam rady”, próby uczenia się na pamięć bez zrozumienia materiału, frustrację...
Motywacja do wykonania jakiegokolwiek zadania także musi mieć odpowiedni – optymalny poziom. Zbyt silne pobudzenie prowadzi do dezorganizacji przyjętych strategii uczenia się, wywołuje stres. Zbyt niskie pobudzenie prowadzi do demobilizacji, obniża pragnienie osiągnięcia celu.
Najlepiej aby motywacja miała charakter wewnętrzny i autonomiczny, żeby wynikała z ciekawości i chęci poznania, zdobycia nowych wiadomości i umiejętności. Może w tym pomóc odpowiedni dobór treści, sposób ich przedstawiania, zachęcanie do samodzielnego zdobywania interesujących informacji.
Z kolei motywacja zewnętrzna nie powinna mieć charakteru materialnego, nie należy oczekiwać prezentów za zdobyte oceny, ale można samemu sobie wymyślać „nagrody” – np. jeśli skończę to zadanie, pogram 15 min. na telefonie. Dobrą motywacją może też być perspektywa dostania się do dobrej szkoły ponadpodstawowej, zdobycie pożądanego zawodu, czy pokazanie praktycznych zastosowań zdobytej wiedzy.

Zdjęcie pochodzi ze strony www.spychalski.com.pl