Rodzice wychowując swoje dzieci często spotykają się z zachowaniami, które denerwują, drażnią a czasem – niepokoją. W sytuacjach takich na ogół pojawiają się pytania, czy zachowania te są „normalne”, co je wywołało, jak się wobec nich zachować. Pojawia się dylemat, czy z nietypowym zachowaniem poradzimy sobie sami, stosując przyjęte przez siebie metody wychowawcze, czy powinniśmy się już zwrócić o pomoc do specjalisty.

A. Kołakowski i A. Pisula- autorzy godnej polecenia książki Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna – dzielą problematyczne zachowania dzieci na trzy kategorie:

Zachowania drażniące. Mogą wynikać z okresu rozwojowego, w jakim znajduje się aktualnie dziecko. Wszyscy słyszeliśmy o „buntach” dwu – czy sześciolatków, o problemach okresu dorastania. Małe dzieci w ramach prowadzonych „eksperymentów” mogą niszczyć przedmioty, chcąc dowiedzieć się jak działają, albo co mają w środku. Po ekscytującej zabawie dziecko może być pobudzone i mieć problem z zaśnięciem. Zachowania drażniące mogą być spowodowane chęcią zwrócenia uwagi na siebie, kiedy rodzice są zajęci swoimi sprawami i nie okazują dziecku dostatecznego zainteresowania. Wymagają one od rodziców podstawowej znajomości praw rozwoju dziecka, cierpliwości oraz stosowania profilaktyki w postaci organizowania zabaw i spędzania czasu wolnego.

Zachowania niepożądane. Do tej grupy mogą należeć zachowania opisane w pierwszej grupie, jeśli pojawiają się w wieku późniejszym niż to wynika z normy rozwojowej. Np. rzucanie się na podłogę w sklepie, bo matka nie kupiła wybranej zabawki może być tolerowane u dwulatka, lecz jeśli występuje u starszego dziecka, może budzić niepokój. Niepokojąca będzie także agresja skierowana na osoby dorosłe wywołana odmową, lub reagowanie płaczem i złością na każdą przegraną. Takie zachowania mogą być wstępem do poważniejszych problemów i wymagają bardziej przemyślanych oddziaływań wychowawczych, które warto – w razie wątpliwości – skonsultować ze specjalistą.

Zaburzenia. Za takie możemy uznać zachowania niepożądane utrzymujące się przez dłuższy – ok. pół roku – czas. Zaburzenia mogą wynikać zarówno z problemów zdrowotnych jak i czynników dotyczących rodziny i – szerzej – środowiska wychowawczego, w jakim przebywa dziecko. Za zaburzenia będziemy uważać zachowania, które w znacznym stopniu wpływają negatywnie na życie samego dziecka jak i jego rodziny i najbliższego otoczenia. Duży niepokój powinny budzić utrwalone zachowania wrogie, prowokacyjne, niszczycielskie, wchodzenie w kolizje z prawem, agresja z użyciem niebezpiecznych przedmiotów, dręczenie zwierząt, znęcanie się nad innymi. Przejawianie tego typu zachowań wymaga specjalistycznej diagnozy i terapii.

Autorzy wspomnianej wyżej książki wymieniają czynniki, które mogą uchronić dziecko przed pojawieniem się problematycznych zachowań i zaburzeń.

Czynniki związane z dzieckiem:

- łagodny temperament dziecka

- rozwinięte umiejętności społeczne

- zdolności uczenia się, osiąganie sukcesów

Czynniki związane z rodzicami i rodziną:

- dobra relacja dziecka z przynajmniej jednym z opiekunów

- wspierający i obdarzeni autorytetem rodzice

- niezmienny i przewidywalny styl funkcjonowania rodziny, konsekwencja

- stabilna sytuacja rodzinna, trwały związek rodziców

Czynniki związane z grupą społeczną:

- akceptacja przez rówieśników

- utrzymywanie kontaktów z dziećmi nieprzejawiającymi większych problemów wychowawczych

Czynniki związane z otoczeniem:

- uczęszczanie do dobrego przedszkola lub szkoły

- zorganizowany czas wolny, bezpieczeństwo zabawy

- posiadanie miejsc, gdzie dziecko jest akceptowane i doceniane

- brak przejawów przemocy i okrucieństwa w otoczeniu – dotyczy także treści prezentowanych w mediach

Zdjęcie ze strony: https://www.sosrodzice.pl/trudne-dzieci/