Jednym z najważniejszych celów wychowywania młodego człowieka jest przekazanie mu istotnych zasad i wartości, jakimi będzie się kierował w swoim życiu. Rozwój moralny można określić jako nabywanie cech, postaw i zachowań określających nasz stosunek do społeczeństwa, w którym żyjemy. Decyduje on o tym, w jaki sposób odnosimy się do norm społecznych, kulturowych i prawnych obowiązujących w naszym środowisku.

Lawrence Kohlberg badający rozwój moralny człowieka twierdził, że przebiega on na zasadzie osiągania kolejnych poziomów, które z kolei są uzależnione od wcześniejszego osiągnięcia odpowiedniego poziomu rozwoju intelektualnego.

Początkowo dzieci kierują się swoistym egocentryzmem, co wynika z nieumiejętności postawienia się w sytuacji drugiego człowieka. Małe dziecko kieruje się zasadą posłuszeństwa – stara się zachowywać tak, aby uniknąć kary albo otrzymać nagrodę. Potrzeby innych osób są przez dziecko brane pod uwagę wówczas, kiedy jemu samemu może to przynieść korzyść.

Osiągnięcie zdolności przyjmowania perspektywy innych osób umożliwia kierowanie się normami obowiązującymi w społeczności, w której żyjemy. Młody człowiek stara się zachowywać tak, aby zdobyć uznanie innych, potrafi także oceniać postępowanie innych ze względu na intencje, jakimi się kierują. W konsekwencji dorastający człowiek zaczyna uznawać autorytety i szanować przepisy prawne.

Okres dojrzewania to czas kształtowania się krytycznego i samodzielnego myślenia ściśle połączony z fazą „marzycielską”, kiedy młodzież snuje nie zawsze realistyczne i adekwatne do rzeczywistości plany na przyszłość. . Traci na znaczeniu zdanie rodziców i ogólnie osób starszych, a zyskuje opinia kolegów. Jednocześnie krytyce poddawane są autorytety – młodsze dzieci przyjmują autorytet rodziców bezkrytycznie, młodzież uznaje nasz autorytet, jeśli uda się nam go wypracować. Uzyskane zdolności intelektualne pozwalają na wypracowanie własnych, autonomicznych zasad moralnych oraz na porównywanie ich z zasadami, którymi kierują się inni. Za najwyższy możliwy do osiągnięcia poziom Kohlberg uznał osiągnięcie zdolności kierowania się uniwersalnymi zasadami sumienia.

Które z tych zasad warto wpajać młodemu człowiekowi? Zespół etyków Uniwersytetu Bostońskiego uważa, że rozwój dobrego charakteru zależy od posiadania następujących cech:

Sprawiedliwość – rozumiana jako uznawanie wartości innych ludzi oraz traktowanie ich bez uprzedzeń, egoizmu i w sposób uczciwy.

Opanowanie – umiejętność kontrolowania swoich potrzeb, zdolność odraczania przyjemności oraz nabywanie zdrowych nawyków.

Odwaga – postępowanie zgodnie z wyznawanymi przekonaniami niezależnie od okoliczności.

Uczciwość – mówienie prawdy, nieoszukiwanie innych, postępowanie bez manipulowania innymi, ocenianie innych na podstawie dowodów a nie pomówień.

Współczucie – wrażliwość na problemy, ból i cierpienie innych.

Szacunek – uznanie prawa innych do własnych poglądów oraz umiejętność współpracy i uczenia się od innych – nawet jeśli nie zgadzamy się z nimi.

Mądrość – umiejętność dokonywania własnego osądu i samodzielnego wyciągania wniosków, świadomość posiadanych umiejętności.

Do tych cech warto dodać jeszcze umiejętność stawiania granic, których nie powinniśmy przekraczać sami, ani nie powinniśmy pozwalać innym na ich łamanie, zdolność pracy dla wspólnego dobra oraz umiejętność pokojowego rozwiązywania konfliktów.

Czy świat nie byłby piękny, gdybyśmy wszyscy kierowali się takimi wartościami?

Zdjęcie ze strony: https://zdrowie-zycie.pl/moralnosc-wrodzona-czy-nabyta/